JavaScript

JavaScript
Paradigma	multi-paradigma, functioneel, objectgeoriënteerd (prototype-gebaseerd)
Verschenen in	1995
Ontworpen door	Brendan Eich
Huidige versie	1.8.5 (22 maart 2011)
Typesysteem	dynamisch, zwak, duck-typing
Implementaties	SpiderMonkey, Rhino
Dialecten	ECMAScript, JScript
Beïnvloed door	Self, C, Scheme
Invloed op	ActionScript, JScript, JScript .NET
Bestandsextensies	js
Portaal    Informatica

JavaScript is een scripttaal die veel gebruikt wordt om webpagina's interactief te maken en webapplicaties te ontwikkelen.

De syntaxis van JavaScript vertoont overeenkomsten met de programmeertaal Java. Omdat beide talen het meest zichtbaar zijn op en rond de browser, maar vooral door de naamgeving, worden ze vaak met elkaar verward. De gelijkenis houdt daar echter op, want JavaScript heeft inhoudelijk meer gemeen met functionele programmeertalen, het biedt prototype-gebaseerde overerving en niet, zoals Java en de meeste objectgeoriënteerde talen, klasse-gebaseerde overerving.

Geschiedenis

De eerste versie van JavaScript werd in 1995 ontwikkeld door Brendan Eich van Netscape Communications Corporation voor gebruik in Netscape Navigator. Aanvankelijk was de naam Mocha en vervolgens LiveScript. De taal werd hernoemd tot JavaScript in de tijd dat in de Netscape-browser ook ondersteuning voor Java-applets werd ingebouwd.

Met de introductie van JavaScript ontstonden de eerste mogelijkheden om webpagina's interactief te maken. Dit werd later Dynamic HTML genoemd.

Netscape heeft in een poging om JavaScript als een officiële norm erkend te krijgen en er toch zelf voldoende zeggingskracht over te behouden de taal laten goedkeuren door de European Computer Manufacturers Association (ECMA), waarbij de naam om redenen betreffende het merkrecht is gewijzigd in ECMAScript. De relevante ISO-standaard is ISO 16262 (International Organization for Standardization). De huidige versie van JavaScript is versie 2.1 (februari 2009).

Microsoft heeft een eigen implementatie van JavaScript ontwikkeld onder de naam JScript en Adobe heeft een eigen versie genaamd Actionscript die gebruikt wordt in Flash.

Tegenwoordig beleeft het gebruik van JavaScript weer een opleving, nu als onderdeel van AJAX-toepassingen.

Kenmerken

De meest opvallende kenmerken van JavaScript zijn:

Prototype-gebaseerde overerving

Dit in tegenstelling tot de meeste gangbare objectgeoriënteerde programmeertalen, die klasse-gebaseerde overerving gebruiken.

Functioneel programmeren

JavaScript is sterk beïnvloed door functionele programmeertalen zoals Self en Scheme. Zo zijn functies in JavaScript first-class, wat wil zeggen dat functies gewone objecten zijn. Verder ondersteunt JavaScript geneste functies en closures.

Reguliere expressies

JavaScript heeft een ingebouwde ondersteuning met speciale syntaxis voor reguliere expressies. Deze is vergelijkbaar en tot op zekere hoogte compatibel met die van Perl.

Objecten zijn arrays

Objecten in JavaScript zijn te benaderen als associatieve arrays.

Gebruik van JavaScript

JavaScript wordt vooral gebruikt in toepassingen op het wereldwijde web.

Client-side

Zie ook: HTML-scripting

In deze toepassing wordt JavaScript vooral gebruikt in interactieve webpagina's. Net als bij andere scripttalen is er een interpreter nodig om de geprogrammeerde opdrachten uit te voeren. De meeste moderne browsers beschikken over een eigen interpreter voor JavaScript. Het besturingssysteem Windows heeft een ingebouwde interpreter, het bestand jscript.dll.

Ook enkele e-mailprogramma's ondersteunen JavaScript in HTML-berichten.

Server-side

JavaScript kan ook gebruikt worden voor server-side scripting. De webservers van Netscape waren de eerste die deze ondersteuning boden. Maar ook de webserver van Microsoft, IIS, ondersteunt JavaScript in Active Server Pages en ASP.NET. De laatste jaren maakt node.js een grote opgang.

JavaScript-Toolkits

Een JavaScript-framework is een library (bibliotheek) welke een aantal JavaScript-functies en widgets bevat voor het ontwikkelen van webapplicaties, waarbij vaak de nadruk ligt op AJAX.

Omgeving

Het Internet Mediatype of MIME voor JavaScript-code is application/javascript, hoewel het niet-officiële text/javascript vaker wordt gebruikt.

Om JavaScript op te nemen in een webpagina die voldoet aan de standaard voor HTML 4.01, moet het type-attribuut expliciet worden opgegeven in de openingstag:

<script type="text/javascript">
// code
</script>

In XHTML-documenten houden speciale karakters, zoals "<" (kleiner dan), hun betekenis ook binnen script-elementen (in HTML vervalt die speciale betekenis onder bepaalde voorwaarden). Een script dat zulke karakters bevat, moet daarom als CDATA-sectie gemarkeerd worden. De CDATA-markering zelf wordt dan vaak met "//" in commentaar verstopt om te voorkomen dat er problemen ontstaan met browsers die geen CDATA-secties herkennen.

<script type="text/javascript">
<!--//--><![CDATA[//><!--
// code
//--><!]]>
</script>

In HTML5 is bepaald dat JavaScript de standaardtaal is en is het lang-attribuut optioneel, net zoals de CDATA-secties:

<script>
 alert('Hallo, wereld!');
</script>

Versies

Versie	Jaar	Opmerkingen	JScript-versie
1.0	1996	De eerste versie, aanwezig in Netscape Navigator 2.	1.0 (IE 3)
1.1	1996	Groot aantal bugs uit versie 1.0 opgelost. Introductie Array-object. Ondersteund door Netscape 3.	2.0 (IE 3)
1.2	1997	Introductie switch-statement, reguliere expressies. Ondersteund door Netscape 4.
1.3	1998	Compatibel met ECMAscript versie 1. Ondersteund door Netscape 4.5.	3.0 (IE 4)
1.4	1998	Alleen ondersteund door Netscape-servers.
1.5	2000	Exception handling. Compatibel met ECMAscript versie 3. Ondersteund door Mozilla en Netscape 6.	5.5 t/m 5.8 (IE 5.5 t/m 8.0)
1.6	2005	Uitbreiding van de ondersteuning voor arrays.
1.7	2006	Generators, iterators en let-expressions.
1.8	2008	generator expressions en expression closures (dat wil zeggen lambda-expressies).
1.9	2009
2.1	2009

Externe links

• JavaScript documentatie: Learn JS op het Mozilla Developer Center,
• (en) over de geschiedenis van JavaScript: JavaScript: How Did We Get Here? door Steve Champeon, op het O'Reilly-netwerk, 4 mei 2001.
• (en) over de toekomst van JavaScript: JavaScript 1, 2, and in between, door Brendan Eich, op weblogs.mozillazine.org, 13 juni 2005.

Bronnen, noten en/of referenties JavaScript; The Definitive Guide, 4e ed., David Flanagan, 2002, O'Reilly, ISBN 0-596-00048-0

Wikibooks

Wikibooks heeft een studieboek over dit onderwerp: Cursus programmeren in JavaScript.

Webdesign

Opmaaktalen: HTML · HTML5 · XML · XHTML · Compact HTML · WML · XHTML Basic Design: CSS · XSL-FO · XSLT Interactie: Document Object Model · Event · Scripting · JavaScript · AJAX · Dynamic HTML Referentie: HTML-kleuren · HTML-tags · HTML-entiteiten · HTML-events Details: Browser sniffing · Useragent · Cookie · Metatag · DTD · Broodkruimelnavigatie · Inline image · Java-applet · Adobe Flash · HTML-formulier · Favicon · Frames · SVG · WAI HTML-Editors: Amaya · Dreamweaver · FrontPage · Expression Web · Nvu · Quanta Plus · SeaMonkey Composer · Notepad++ Verwant: Webdevelopment · Wereldwijd web · Webbrowser · Webserver · Grafisch programma · Teksteditor · HTML-editor